Krapte op de arbeidsmarkt
Krapte op de arbeidsmarkt kan ertoe leiden dat sommige werkgevers moeite hebben met het aantrekken en behouden van voldoende gekwalificeerd personeel en/of dat zij zich extra bewust zijn van het belang en de noodzaak om een aantrekkelijke werkgever / sector te zijn voor werknemers. In cao's en principeakkoorden kunnen werknemers en werkgevers afspraken maken over maatregelen in reactie op krapte. Over deze maatregelen is een aantal jaar achter elkaar onderzoek gedaan door het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW).
Krapte op de arbeidsmarkt 2024
Voor dit onderzoek zijn 118 principeakkoorden onderzocht. De akkoorden zijn van april 2023 tot en met juli 2024 afgesloten en horen bij de onderzoekcao’s van SZW. Er is nagegaan of er in de akkoorden aandacht is besteed aan krapte op de arbeidsmarkt en/of het belang van aantrekkelijk werkgeverschap. Voor de akkoorden waarin dit het geval was, is vervolgens gekeken welke oplossingsrichtingen sociale partners hanteren bij het bestrijden van krapte.
In 42 van de 118 onderzochte principeakkoorden (36%) is aandacht voor de arbeidsmarktsituatie. In 27 gevallen is sprake van krapte en in 34 principeakkoorden is er sprake van aantrekkelijk werkgeverschap.
In 32 principeakkoorden zijn de oplossingen gericht op het bieden van betere arbeidsvoorwaarden. Hiervan hebben 20 betrekking op het loon, vijf op arbeidsmarkttoelage en vier op het (deels) afzien van het wettelijk minimumjeugdloon. Daarnaast zien we in 19 principeakkoorden dat de oplossingen gericht zijn op het verhogen van de inzetbaarheid van werknemers. Dit heeft met name betrekking op duurzame inzetbaarheid en betere arbeidsomstandigheden en in veel mindere mate op het stimuleren van meer uren werken of langer doorwerken door ouderen.
Er zijn 12 principeakkoorden met afspraken over innovaties. Afspraken over het gebruik van innovaties liggen op sociaal en organisatorisch vlak.
Meer uren werken en de voltijdbonus
In de Kamerbrief ‘Aanpak van de krapte op de arbeidsmarkt’ van 15 juni 2022 wordt meer uren werken aanbieden en meer uren werken aantrekkelijker maken als een van de oplossingen aangereikt om de krapte op de arbeidsmarkt te verkleinen. Hier valt onder de arbeidsvoorwaarden verbeteren, de inzetbaarheid van werknemers verhogen, flexibiliteit in tijd en plaats aanbieden, en overige voorwaarden.
In het onderzoek Meer uren werken en de voltijdbonus is daarom heel breed gekeken naar tijdelijke en structurele mogelijkheden om meer uren te werken (aantrekkelijk te maken) voor werknemers die in cao’s worden genoemd. In dit onderzoek zijn incidenteel overwerk en eventuele toeslagen die bij incidenteel overwerk horen niet meegenomen.
In 20 van de 108 onderzochte steekproefcao’s en in 5 van de 88 onderzochte principeakkoorden (pa’s) wordt aandacht besteed aan meer uren werken. Het gaat hier niet alleen om financiële prikkels, maar ook om andere aspecten die eraan bijdragen of kunnen stimuleren dat werknemers meer uren werken. Bijvoorbeeld het verhogen van de deeltijdfactor, het kunnen aanpassen van de arbeidsduur/arbeidsovereenkomst, flexibele werktijden of het verruimen van het dagvenster.